Wat is hoogbegaafdheid?
Het begrip ”excellentie“ komt in elke definitie van hoogbegaafdheid voor, waarbij het kind op een of meer domeinen aantoonbaar superieur aan leeftijdsgenoten blijkt te zijn. Hierbij zijn termen als zeldzaamheid, superioriteit in productiviteit en waardevolle bijdrage aan de samenleving toe te voegen om de excellentie vorm te geven. Aan deze criteria blijken ook creativiteit en creërend vermogen te kunnen worden toegevoegd als kenmerkend voor hoogbegaafdheid.
Omgevingsfactoren zijn van belang als toevoer van informatie voor de ontwikkeling, evenals een doelgerichte betrokkenheid. Een op groei gebaseerde mindset is wezenlijk voor de ontwikkeling van het menselijk brein, waarmee wordt bedoeld dat basiskwaliteiten kunnen worden ontwikkeld door er moeite voor te doen.
Hoogbegaafde kinderen kunnen meestal goed communiceren. Daarbij ontstaan ook risico’s voor hun ontwikkeling, doordat zij veel sneller hun taalontwikkeling doormaken dan hun leeftijdsgenootjes, kunnen zij van hen vervreemden. Het is van belang om hoogbegaafde kinderen al op jonge leeftijd bewust te maken van hun “anders” zijn, omdat deze kinderen ervan uitgaan dat iedereen ongeveer net zo is en denkt als zij.
“Deze kinderen zijn als planten die een steuntje nodig hebben om tegenop te groeien, waarbij touwtjes onmisbaar zijn om hun natuurlijke groei te steunen, in plaats van dat ze stevig tegen stenen muren worden gespijkerd die kunstmatig door anderen worden opgeworpen.”
Stephanie Tolan (Webb et all., 2000)
Staatssecretaris Dekker: 'Meer aandacht voor bollebozen' - 9 april 2015
______________________________________________________________________________________
Kenmerken van hoogbegaafdheid
* hoge intelligentie (IQ hoger dan 130) met een grote woordenschat
* vroege ontwikkeling / ontwikkelingsvoorsprong
* uitblinken op verschillende gebieden
* gemakkelijk kunnen leren en hoge mate van concentratie
* vlot leggen van (causale) verbanden/ probleemoplossend vermogen
* vaardigheid in analyseren van problemen
* denkt buiten de reguliere kaders (divergent denken)
* voorkeur voor abstractie en uitdagingen
* hoge mate van zelfstandigheid/ behoefte aan autonomie
* brede of juist specifieke interesse
* motivatie gekoppeld aan grote dosis energie en vasthoudendheid
* creatief/origineel, met een ongebruikelijk gevoel voor humor
* perfectionistisch
Een kind hoeft niet al deze eigenschappen te hebben om hoogbegaafd genoemd te worden. Andersom geldt ook: als een kind één of meer van deze eigenschappen heeft, hoeft het niet hoogbegaafd te zijn (Webb et al, 2000).
Onderpresteren kan het gevolg zijn van te hoge verwachtingen van de omgeving, met name de ouders. Te weinig sturing, teveel vrijheid, overbescherming, of het kind op een voetstuk plaatsen kan leiden tot psychische klachten bij het kind, die kunnen uitmonden in onderpresteren. De begeleiding van een hoogbegaafd kind heeft een hoger rendement, als deze kan plaats vinden in nauwe samenwerking met kind, ouders en school, zodat de handelingsgerichtheid groter is.
